Хаврын урь оржээ. Гудамжаар хосууд хөтлөлцөн алхана. Бас гартаа цэцэг барьсан залуус, шоколад, ууттай бэлэгтэй охид зөрнө. Саарал хотыг гэгээн хайрын өдрийн цэцэгс өнгө нэмж, хаашаа л харсан завгүй, хөмсөг зангидах хүмүүсийг харин зөөллөжээ.

Энэ өдөр улаан сарнай, шоколад, вино хамгийн гүйлгээтэй “бараа”. Хосуудын тэмдэглэлт баяр болсон Валентиныг үүгээр төсөөлөхгүй биз. Гэхдээ аль эрт сар гаруйн өмнөөс валентины баярын уур амьсгал орсон байв.

Валентины өдөр цэцгийн захиалга, хүргэлтийн үйлчилгээний ачаалал таазандаа тулдаг тул зарим дэлгүүр захиалгаа нэгдүгээр сарын дунд үеэс авч эхэлжээ. Тухайлбал, Flora цэцгийн дэлгүүр сар гаруйн өмнөөс цэцгийн захиалгаа авч эхэлсэн бөгөөд баярын өдөр дуусах хүртэл үргэлжилнэ гэнэ. Захиалга авч эхэлсэн даруйд л хүмүүс холбогдож “Валентины өдрийн цэцэг”-ээ захиалсан болохыг маркетингийн менежер А.Энхнамуун хэлсэн. Тэрбээр “Валентины өдрийн урьдчилсан захиалгаа авч эхэлснээс хойш эрс нэмэгдэж байна. Баярын өдөр хэдий ачаалалтай ч захиалгаа авна. Гэхдээ цэцэг хүргэлт маань захиалгын дарааллаар очих учраас цаг товлох боломжгүй. Тухайн өдөртөө багтаан хүргэж өгөхийг хичээдэг” гэсэн юм.

НЭГ ШИРХЭГ САРНАЙ 10 ЖИЛИЙН ӨМНӨ 3000 ТӨГРӨГ БАЙСАН БОЛ ОДОО ГУРАВ ДАХИН НЭМЭГДЖЭЭ

Тэгвэл баяр дээр баяр нэмсэн баглаа цэцэг, тэр дундаа хайрын улаан сарнай ширхэг нь ямартай үнэтэй байна вэ. Хэдэн төгрөг болж нэмэгдсэн бол?

Цэцгийн дэлгүүрүүдэд нэг ширхэг сарнай дунджаар 10 мянган төгрөгийн үнэтэй байна. Бүгд л баярын өдрийг угтан 1000 төгрөгөөр үнэ нэмжээ. Өчигдөр цэцгийн дэлгүүрээр ороход ийм үнэ, ханштай байсан бөгөөд валентин, март зэрэг онцгой баярын өдөр хамгийн гүйлгээтэй тул үнээ нэмдэг болохыг тэд нуугаагүй. Тэгвэл нэг ширхэг сарнай 10 мянган төгрөг бол гоёлын боодолтойгоо 18 мянган төгрөг болж байна. Харин энгийн өдрүүдэд нэг ширхэг сарнайг 9000 төгрөгөөр зардаг аж.

САРНАЙНЫ ҮНЭ ЧИМЭЭГҮЙ ӨСӨЖ БАЙНА

Өнгөрсөн жилийнхтэй харьцуулахад сарнай цэцэг 2000 төгрөгөөр чимээгүй нэмэгдсэн байна. Энгийн үед нэг ширхэг сарнай 8000 төгрөг, баярын үеэр 9000 төгрөгийн үнэтэй байсан юм. Харин 10 жилийн өмнө сарнай цэцэг 3000 төгрөг байжээ. Энэ хугацаанд нэг ширхэг сарнайны үнэ гурав дахин өссөн нь энэ. Мэдээж импортлогч улсын хувьд хилийн цаана үнэ нэмэгдсэн бол энд тээврийн зардал, ашиг бүх өртөг шингэсээр дэлгүүрт эцсийн хэрэглэгч буюу бидний гар дээр 10 мянган төгрөг хүртэл үнэтэй зарагдаж байгаа шалтгаан нь энэ. Баярын өдөр залуусын хувьд дунджаар 100 мянган төгрөгт цэцэг сонирхож байгаа ч худалч хүнд 9 сарнай, гоёлын боодолтойгоо л 100 мянган төгрөг хол давахаар байгаа юм.

"ХЯМД" САРНАЙНЫ БӨӨНИЙ ҮНЭ НЭМЭГДЖЭЭ

Хүйтэн сэрүүн уур амьсгалтай манай улсын хувьд цэцгийг импортоор голчлон урд хөршөөс авдаг. Худалдаачдын ярьж байгаагаар цэцэгний үнэ саяхан хилийн цаана бас л монгол мөнгөөр 1000 төгрөг орчим буюу 2 юаниар нэмэгджээ.

Цэцгийн дэлгүүрүүдтэй харьцуулахад цэцгийн бөөний төвүүд, задгай худалдаа хамгийн хямд.

Тухайлбал, оюутны гудамж болох Багшийн дээдийн нүхэн гарцад байрлах цэцгийн худалдаагаар ороход нэг ширхэг сарнай 5000 төгрөгийн үнэтэй бол гурван ширхэг сарнай баглаа боодолтойгоо 50 мянган төгрөгийн үнэтэй байна.

Валентины өдрийг угтсан цэцгийн худалдаа энд өнгө алаглаж ёоз, ёозоор нь өржээ. Цэцгийн худалдаачдын хэлснээр хоёр, гурван өдрийн өмнөөс л залуус эхнэртээ, найз бүсгүйдээ цэцэг захиалсан байна.

Эхнэр, найз бүсгүйдээ цэцэг авахаар явж буй залуусын хувьд цэцэг ямар үнэтэй болохыг, хэдэн төгрөгөөр нэмэгдсэн гэдгийг мэдэхгүй байна. Тэд зөвхөн хайртай хүндээ аль болох гоё цэцэг бэлэглэхийг л боддог гэлцэнэ. Дунджаар 100-150 мянган төгрөгт цэцэг авахаар бодож, баярын өдөр багадаа л 300 орчим мянган төгрөг зарцуулахаар төлөвлөж байгаа аж. Энэ нь зөвхөн гадуур хооллож, кино үзэхэд л хүрэх төдий мөнгө. Зарим нь бэлгээ эртнээс бэлдсэн тул гадуур хооллохгүй гэртээ дарс, амттай хоолтой бэлгээ солилцонгоо даруухан тэмдэглэхээр ч төлөвлөж байгааг ярьж байв.

ЭНЭ ЖИЛИЙН ВАЛЕНТИНААР ГАНЦ БИЕ БОЛСОН, ӨӨРТӨӨ БЭЛЭГ АВЧ БАЯРЛУУЛЖ БАЙНА

Валентины өдрийг хэрхэн тэмдэглэхээр төлөвлөж байна вэ? гэж асуухад 20 гаруй насны хос бие бие рүүгээ инээвхийлэн хараад "Ажлаа тараад л орой нь баярлана" гэв. Харин найз залуу нь "Хайрынхаа авахыг хүсч байсан зүйлийг нь бэлэг болгоод хадгалсан. Харин цэцэг авч амжаагүй байна" гэсэн юм. Тэд хамтдаа гэртээ хоол идэж баяраа тэмдэглэхээр болжээ.

Бас энэ жилийн валентинаар хосгүй ганц бие болсон залуус ч цөөнгүй. Тэдний төлөөлөл Л.Мөрөн: Өнгөрсөн жил найз бүсгүйтэй байсан.Хамт бэлэг солилцож кино үзээд, хооллож байсан. Энэ жил ганц бие болсон. Бодогдох зүйл алга гэсэн юм.

20 настай Н.Гэгээнсолонго: Валентинаар өөртөө л бэлэг авч байна. Гэхдээ жил бүр эгчтэйгээ хамт дарс ууж, шоколад идэж баярладаг. Насанд хүрээгүй болохоор эгчтэйгээ нууцаар чимээгүй баярлаж өнгөрүүлдэг гэлээ.

ЦАЛИН ГУРАВ ДАХИН НЭМЭГДСЭН Ч ИНФЛЯЦИД ИДЭГДЖЭЭ

Өнөөдөр гар дээр авч буй цалин баяр тэмдэглэхэд хангалттай хүрэлцэж байгаа юу?

2024 онд дундаж цалин 2.6 сая төгрөг байв. Энэ нь 132 ширхэг 20 мянгатын дэвсгэрт гэсэн үг юм. Харьцуулахад, 10 жилийн өмнөхөөс цалин гурав дахин нэмэгдсэн ч энэ өсөлт инфляцид идэгджээ. Тодруулбал, 2014 онд дундаж цалин 800.000 төгрөг байсан бөгөөд 44 ширхэг 20 мянгатын дэвсгэрээр хэмжигдэж байв. Гэтэл 10 жилийн дараа 20 мянгатын дэвсгэртийн тоо гурав дахин өссөн ч үнийн өсөлтөд мөн л шингэсэн гэсэн үг. Наад захын жишээ нь, сарнай хэрхэн өссөнийг харж болохоор.

Нөгөөтээгүүр, зөвхөн Валентин, Мартын-8 зэрэг тэмдэглэлт баяраар сарнай, шоколад, дарс зэрэг хамгийн гүйлгээтэй “бараа” эрэлттэй байх тусам эдийн засгийн цусны эргэлт дотоодод шингэхээсээ илүүтэй мөнгөний урсгал гадагшаа гарч байгаа нь нууц биш.

АЛИВАА БАЯР ЁСЛОЛЫГ ӨРГӨН ДЭЛГЭР ТЭМДЭГЛЭХИЙН ХЭРЭЭР ИХ ХЭМЖЭЭНИЙ ВАЛЮТЫГ ГАДАГШАА УРСГАЖ БАЙГАА НЬ ТААГҮЙ ҮЗҮҮЛЭЛТ

Эдийн засагч Б.Энх-Амгалан: Аливаа тэмдэглэлт баяраар манай улс гаднаас л бараа бүтээгдэхүүн авч байна. Манайхан “хүний доор орохгүй” гэсэн зовлонтой улс учраас ямарваа баяр ёслолыг өргөн дэлгэр тэмдэглэхийг хичээдэг. Энэ хэмжээгээр их хэмжээний валют гадагшаа гардаг. Жишээ нь, Валентины баяр, Мартын-8-нд сарнай хамгийн гүйлгээтэй байдаг шүү дээ. Гэтэл сарнай Монголд ургахгүй. Сүүлийн үед хүлэмжинд тарих туршилтууд байгаа ч гаднаас хямд оруулж ирж буй сарнайтай үнийн хувьд өрсөлдөж чадах уу гэдэг нь бас эргэлзээтэй.

Ер нь баяр ёслолыг өргөн дэлгэр тэмдэглэхийн хэрээр их хэмжээний валют гадагшаа урсах нь таагүй үзүүлэлт. Улсын валютын нөөц буурахад нөлөөлдөг. Иймд аль болох дотоодын бараа, бүтээгдэхүүнээ дэмжих нь эдийн засгийн цусны эргэлтийг дэмжинэ.

Гэвч манай улс гадны эдийн засгаас хараат нөхцөл, байдалд байгаа юм. Тиймээс ямар нэгэн байдлаар инфляц нэмэгдэхэд энэ өсөлт манай улсын инфляцын өсөлтөд нөлөөлж, улмаар худалдаа эрхлэгчид өөрсдийн ашгаа нэмдэг.

Тиймээс манай улсын хувьд бусад улс орнуудтай харьцуулахад харьцангуй өндөр үнэтэй бараа бүтээгдэхүүн хэрэглэдэг. Хүн ам багатай, үйлдвэрлэгч бус хэрэглэгч орны зовлон нь энэ. Нөгөөтээгүүр, цалин тэтгэвэр, тэтгэмж тодорхой хугацаанд инфляцтай уялдан нэмэгдэх ёстой. Манай улсын хувьд инфляц өндөр учраас үнэ өснө гэсэн хүлээлт бий болсон.

Цалин, хөлс нэмэгдэнэ гэхээр үйлдвэрлэгчид, худалдаа эрхлэгчид үнээ нэмдэг бичигдээгүй хуультай болсон. Уг нь эдийн засгийн нөхцөл байдал сайжирвал инфляц буурна.

Улс орны эдийн засаг чадавхжих тусам инфляц нам түвшинд очдог. Иймд эдийн засгийн чадавхиа сайжруулах шаардлага байна.