Ковид-19 цар тахлын улмаас Монгол Улсын эдийн засаг амаргүй байдалд ороод байна. Ялангуяа ид бүтээн байгуулалт явагдаж, эдийн засгийн идэвхжих үед урт хугацааны хөл хорио тогтоосон нь худалдаа, үйлчилгээний чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулдаг болон бага дунд орлоготой иргэдэд хүндээр тусаад байгаа юм.

Тэгвэл Хятадын эдийн засгийн өсөлт 18.6 хувьд хүрсэн, түүхий эдий үнэ сайн байгаа мөн дэлхийн эдийн засаг сэргэх хандлагатай зэрэг олон шалтгаанаар манай эдийн засагт ч эерэг хүлээлт байгаа гэж судлаачид үзэж байна. Тухайлбал Монгол банк энэ оны эдийн засгийн өсөлтийг 6.1 хувь гэж таамагласан бол Дэлхийн банк 6.8, Азийн хөгжлийн банк 5.8 хувь өснө гэж тус тус таамаглаж байгаа ажээ.

Монгол Улсын Засгийн газраас “эдийн засгийг аврах 10 их наядын хөтөлбөр”-ийг авч хэрэгжүүлээд явж байгаа. Үүний хүрээнд нийт 2 их наяд орчим төгрөгийн нэн хөнгөлттэй буюу 3 хувийн хүүтэй зээлийг иргэн, аж ахуй нэгжүүдэд олгоод байгаа юм. Сонирхолтой нь эдгээр зээлдэгчдийн 1228 нь аж ахуй нэгж, 6870 нь иргэн байна. Үүнээс манай эдийн засагт хувиараа хөдөлмөр эрхлэгчид өндөр үүрэгтэй оролцож ирснийг харж болно гэж судлаачид тайлбарлаж байна. Иргэд аж ахуй нэгж болж өргөжих сонирхолгүй нь төрийн хүнд суртал, татварын дарамт зэрэгтэй холбоотой гэж тайлбарлаж байгаа юм.

Төсвийн орлого талдаа энэ оны эхний 2-р сарын байдлаар Монгол Улс 1.7 их наяд төгрөг төвлөрүүлэхээс 1.627 их наядыг буюу 97 хувийн гүйцэтгэлтэй гарчээ. Харин 3-р сарын 10-нд Оюутолгойн уурхайд ковид-19 вирусны халдвар илэрснээс шалтгаалж Гашуунсухайт боомтын нүүрсний нэвтрүүлэлт 10 дахин буурсан таагүй мэдээ бий. Монгол Улс 2021 онд 1.3 их наяд төгрөгийг нүүрсний экспортоос төвлөрүүлэхээр тооцсон. Нүүрсний экспорт ийнхүү саатсан нь эдийн засагт богино хугацаанд сөрөг нөлөө үзүүлэх нь ойлгомжтой. Зэсийн экспортын хувьд 1.5 их наяд төгрөг төвлөрүүлэхээр төлөвлөсөн боловч Оюутолгойн экспорт хэзээ хэвийн болох нь одоогоор тодорхойгүй байна.

Ерөнхийдөө эдийн засагт эерэг хандлага байгаа ч судлаачид дараах хоёр зүйлд онцгой анхаарах шаардлагатай гэж сануулж байна.

Нэгдүгээрт. Монгол Улс 2022 онд Чингис бондын 1 тэрбум ам.долларын өрийг төлнө. Тиймээс өнгөрөгч онтой адил өндөр төсвийн алдагдал үүсгэх боломж байхгүй. Тиймээс цаашид төсвийн болон төсвийн бус хөшүүргээр халамжийг дэмжсэн бодлого явуулах нь эргээд бүтээмжийн орлогод сөргөөр нөлөөлж, төгрөгийн ханш унах, өр төлбөрөө төлж чадахгүй байдалд орох, зээлийн ангилал буурах эрсдэл авчирна гэж үзэж байна. 2021 он гарсаар Монгол Улс 2 их наяд 30 тэрбум төгрөгийн халамжийн арга хэмжээнд зарцуулаад байна. Үүнийг задалбал иргэн бүрт 300.0 мянган төгрөг олгоход нийт 1 их наяд 26 тэрбум, айл өрх, аж ахуй нэгжийн дулаан, цахилгаан, хогны төлбөрт 650 тэрбум, халамжийн сангаас олгосон тэтгэвэр тэтгэмж, халамжийн хэмжээ өмнөх оны мөн үеэс 2 дахин өсч 354 тэрбум төгрөгийг тус тус олгосон зэрэг багтаж байна.

Хоёрдугаарт. Монгол Улс хүн ам цөөтэй атлаа вакцинжуултын хөтөлбөртөө бусдын гарыг харсан, санаачлаггүй удаашралтай байдал ажиглагдаж байна. Дэлхийн эдийн засгийн сэргэлттэй хөл нийлүүлж цар тахлын хор хөнөөлийг давья гэж бодож байгаа бол вакцинжуултын хөтөлбөртөө онцгой анхаарч, хурдлуулах шаардлагатай гэж судлаачид анхааруулж байна.