УИХ-ын гишүүн Б.Жаргалантай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа

-Өнгөрөгч өдрүүдэд УИХ Засгийн газрын гүйцэтгэлийн тайланг хэлэлцлээ. Таны хувьд хамтарсан Засгийн газар үйл ажиллагаа тал дээрээ нэлээн хангалтгүй үзүүлэлттэй орж ирлээ гэх шүүмжлэлийг илэрхийлж харагдсан?

-Ер нь манай тайлагнах процесс нь ойлгомжгүй байгаад байна. Хуульдаа тайлангаа тавина гэж заахдаа хуулийн хугацаагаа дөрөвдүгээр сарын 1 гээд тавьчихсан. Энэ утгаараа тухайн хугацаандаа багтахын тулд гуравдугаар сарын 31-нд буюу хуралддаггүй өдрөө чуулган хуралдсан. Тайланд дандаа хангалтгүй үнэлгээнүүд багтсан байсан. Тэгээд ч бид түүнийг нь хэлэлцлээ гээд яах юм, ямар шийдвэр гарах юм.

Нэгдүгээрт, "Алсын хараа" 2050 бодлогын хүрээнд таван жилийн үндсэн чиглэл гэгчийг батлан, хэлэлцдэг болсон. Энэ чуулганаар анх удаа хэлэлцлээ. Түүнчлэн Засгийн газрын дөрвөн жилийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө байгаа шүү дээ. Гэтэл ЗГ-ын дөрвөн жилийн төлөвлөгөө нь байхад таван жилийн үндсэн чиглэл гэгчийг хэлэлцэн баталж, давхардсан ажил хийгээд байна. Энэ хоёр төлөвлөгөөнийх нь зорилт нь өөр, өөр. Нэг их л бичиг цааснууд.

Төрийн ажил тайлан бичиж, түүнийгээ тайлагнасан дүр эсгэдэг байдал руу л орчихлоо. Бодит байдал дээр Засгийн газрын тайланг иргэдийн амьдрал ахуй сайжирч байгаа эсэх, худалдан авах чадвар нь хэр байна, Монгол Улсын өрсөлдөх чадвар сайжирч байна уу зэрэг бодит үзүүлэлтүүдэд үндэслэн дүгнэх ёстой. Гэтэл ийм зүйл огт яригдахгүй байна.

Хэдэн зорилт дэвшүүлсэн, тэр нь ийм хувьтай хэрэгжсэн гэдэг л зүйл яриад сууж байна. Үүнд л шүүмжлэлтэй хандаад байгаа юм.

-УИХ дээрх хэлэлцүүлгийн явцад Засгийн газрын гишүүд мэдээллээ хангалтгүй өгч байна гэдэг агуулгыг зарим гишүүд хөндсөн. Үүнтэй та санал нийлж байна уу?

-УИХ дээр явагдаж буй хэлэлцүүлгүүд нь орж ирсэн хууль тогтоомжийн хүрээнд л Засгийн газрын гишүүдээс асуулт асууж, хариулт авах боломжтойгоор явдаг. Гэтэл ЗГ-ын өдөр тутмын мөрийн хөтөлбөр, үйл ажиллагааны гүйцэтгэлтэй холбоотой асуудлыг асуух боломж гишүүдэд байхгүй. Тэгэхээр цаашид Ерөнхий сайд болон Засгийн газрын сайд нар тодорхой хугацаанд чуулганд орж ирж, асуултад нээлттэй хариулдаг болмоор байгаа юм. Энэ чиглэлд тодорхой санал санаачилгыг өрнүүлье гэсэн бодолтой байна.

Яагаад гэвэл, бид жилдээ нэг удаа ийм гурилдсан байдлаар Засгийн газрын тайланг хэлэлцдэг байж болохгүй. Өдөр тутамд үйл ажиллагааг нь нэхэж шаардах боломжийг бий болгох хэрэгтэй.

Үүнийг шийдвэрлэх ямар боломж байна вэ гэдгийг эрнэ. УИХ-ын дэгийн тухай хуулиар ийм нөхцлийг бий болгох боломжтой гэж хараад байгаа. Өчигдрийн тухайд, нэр төдий л хэлэлцүүлэг боллоо.

-Та яриандаа Засгийн газар үйл ажиллагаагаа ерөнхий байдлаар дүгнэхээсээ илүүтэйгээр нийгэм, эдийн засгийн суурь асуудлууд хэрхэн шийдэгдсэн бэ гэх үзүүлэлтээр дүгнэх ёстой гэлээ?

-Тийм ээ. Өнгөрсөн хугацаанд иргэдийн амьдрал ахуй үнэхээр дордсон байна. Инфляц хэрээс хэтэрсэн. Жишээлбэл, өчигдөр л гэхэд байнгын хорооны хуралдаанаар цахим мөрийтэй тоглоомыг хаахтай холбоотой Зөвшөөрлийн тухай хуулийн нэмэлт өөрчлөлт орж ирлээ. Гэтэл бид суурь шалтгаанаа огт олж харахгүй байна. Мөрийтэй тоглоом тоглоно гэдэг нь угтаа эрсдэлтэй алхам хийж, азаа үзэх гэж байгаа л хэрэг шүү дээ. Гэтэл хүмүүс яагаад ийм зүйлд найдлага тавиад тоглоод байна вэ гэдгийг бодох хэрэгтэй. Үнэхээр цаана нь ажлын байрнаас авхуулаад орлого олох боломж байхгүй байна. Өөрөөр хэлбэл, мөрийтэй тоглоом тоглоод ч болтугай мөнгө олмоор байна гэх сэдэл байна шүү дээ. Энэ мэтчилэн нийгмийн асуудлынхаа суурь шалтгааныг харалгүйгээр дандаа хааж боох эсхүл нүглийн нүдийг гурилаар хуурах л ажлууд хийгээд байна.

-Хаврын чуулганаар хэлэлцүүлэгдэх хүний эрх, эрх чөлөөтэй холбоотой хуулийн төслүүдэд анхаарал хандуулж байна-

-Хагас жилийн хугацаанд, хамтарсан Засгийн газрын хамгийн өндөр хувьтай хэрэгжсэн зорилт нь хүний эрх, эрх чөлөөтэй холбоотой зорилтууд байсан талаар тайланд тусгагдсан байсан. Энэ нь гишүүдийн дунд багагүй хэлэлцүүлгийг өрнүүлээд амжсан. Таны хувьд энэ дүгнэлттэй санал нэгдэж байгаа юу?

-Хамтарсан Засгийн газрын үйл ажиллагааг дүгнэхэд эрт байна. Хагас жилийн л хугацаа өнгөрсөн байна шүү дээ. Мэдээж өнгөрсөн хугацаанд уул уурхайн салбарын хүрээнд хэд хэдэн томоохон төслүүдээ хөдөлгөлөө. Энэ чиглэлд ахиц гарсан гэж харж байна. Нөгөө талдаа хуулийн засаглал, хүний эрх, эрх чөлөөтэй холбоотой хуулийн төслүүд энэ хаврын чуулганаар л орж ирж байгаа. Өөрөөр хэлбэл, энэ чиглэл дэх шинэчлэл хараахан эхлээгүй байгаад байна. Тиймээс хаврын чуулганаар хэлэлцүүлэгт орох хүний эрх, эрх чөлөөтэй холбоотой хуулийн төслүүдэд нэлээн анхаарал хандуулж байна. Хувь хүний хувьд, хамтарсан Засгийн газрын зорилгыг хоёр чиглэлд л харж байгаа.

Нэгдүгээрт, монголчуудын эдийн засгийн эрх чөлөөг баталгаажуулах, хувийн хэвшлийн орон зайг тэлэх, ААН-үүдэд ирж байгаа дарамтыг халах, ажлын байр бий болгох зэрэг эдийн засгийн чиглэлийн зорилго. Хоёрдугаарт, хуулийн засаглалтай холбоотой асуудал. Аль аль салбарт нь өнгөрсөн хугацаанд ухралтууд бий болчихсон байгаа. Үүнийг бид богино хугацаанд хийнэ гэвэл олон бэрхшээлтэй тулгарна. Гэхдээ хамтарсан Засгийн газрын үйл ажиллагаанаас энэ хоёр чиглэлээр дорвитой реформын шинж чанартай алхмууд хийгдэж чадвал үр дүнд хүрсэн хэмээн үзэж болох юм.

-Засгийн газрын гүйцэтгэлийн тайланг хэлэлцэх явцад УИХ-ын гишүүдийн дунд "Танай, манай сайд" гэх байдлаар улстөржих, намчирхах байдал ажиглагдаж байгаа талаар гишүүд хэлж байсан. Үнэхээр намчирхах зүйл байв уу?

-Намрын чуулганаар төсөвтэй холбоотой асуудлууд яригдаж байх үед ийм асуудал зөндөө гарсан. Хоёрхон сарын өмнө тухайн салбарын сайдаар ажиллаж байсан хүн өөрийнхөө хийсэн байх ёстой ажлыг дөнгөж томилогдсон сайдаас асуугаад сууж байх жишээний. Энэ мэт хэлэлцүүлгүүд намар ч ажиглагдсан. Сая ч ажиглагдлаа. Гэхдээ УИХ дээр энэ зэргийн шүүмжлэл байх ёстой гэж би харж байгаа. Хамтарчихлаа гээд ямар ч шүүмжлэл авахгүйгээр, аль ч сайдаас юу ч асуухгүйгээр явж болохгүй шүү дээ. Тэгэхээр УИХ-ын гишүүний хувьд ч Засгийн газрын гишүүдээс сонирхсон салбарын хүрээнд аль нам эвсэл гэдгээс үл хамааран асуултуудаа асуугаад явмаар байна. Түүнээс биш хамтарчихсан учраас гээд "ЗГ-ын гишүүдээс асуулт асууж болохгүй" гэсэн байр суурь байж болохгүй. Бид улстөржсөн ч хамаагүй Засгийн газраас асуудлыг нь шахаж шаардаад явах ёстой. Тэгж байж засаглал хоорондын тэнцвэр бий болно. Аль аль талдаа ажил сайжирна. УИХ-ын гишүүд бол ард түмний итгэлийг аваад сонгогдсон хүмүүс.Ажиглаад байхад хаврын чуулганаар гишүүд нэлээн өөр уур амьсгалтай орж ирсэн харагдсан. Чуулганы завсарлагаанаар хөдөө орон нутгаар нэлээн явлаа. Иргэдтэй уулзлаа. Иргэд болон ААН-үүдэд тулгамдаж буй асуудлыг нь сонссон. Ингэхээр уур амьсгал өөрчлөгдөх нь аргагүй шүү дээ.

-Тойргуудаар ажиллаад явахад иргэдийн зүгээс ямар асуудлыг хөндөж байв?

-Иргэдийн зүгээс юмны үнэ нэмэгдлээ, орлого муу байна гэдгийг хэлж байна. Өнгөрсөн амралтын өдрүүдээр хөдөө орон нутагт ажиллаад ирэхэд ноолуур авахгүй байна гэдгийг иргэд хэлж байв. Гэтэл хаврын цагт малчдын гол орлогын эх үүсвэр нь ноолуур шүү дээ. Түүнчлэн махны экспортыг хориглосонтой холбоотойгоор нийлүүлэлтийн үнэ асуудалтай байна зэргээр бүхий л зовлонгоо хэлж байсан. Тэр бүхнийг бид УИХ-ын танхимд ярихгүй юм бол өөр хаана очиж ярих вэ дээ. Засгийн газрын гишүүдээс нь асуухгүй бол өөр хэнээс асуух гэж. Энэ утгаараа сайд нар улстөржлөө гэж эмзэглэх шаардлагагүй л гэж бодож байна.

Ярилцсанд баярлалаа