Монголбанк 2 тэрбум ам.доллларын буюу 7.4 их наяд төгрөгийн алдагдалтай ажилласан тухай асуудал Эдийн засгийн байнгын хорооны хуралдаан дээр сөхөгдөв. Харин энэ алдагдал нь Засгийн газрын гишүүн, Сангийн сайд Б.Жавхлангийн хэлснээр Монголбанкны үйл ажиллагааны бус бодлогын зардал аж. Түүний тайлбарласнаа бодлогын хүү 12 хувьтай байгаа нь жилд нэг их наяд төгрөгийн зардал инфляцыг хазаарлахад зарцуулагдаж, энэ нь хэл ам татлаад буй 7.4 их наяд төгрөгийн алдагдал дотор багтаж байгаа гэнэ. Анхаарал татаж байгаа нь макро эдийн засаг тогтворгүй бол энэ зардал өснө гэх. Өөрөөр хэлбэл, төлбөрийн тэнцлийн алдагдал, инфляцын өсөлт зэрэг макро эдийн засаг тогтворгүй байх тусам бодлогын хүү чангарах буюу улам л зардал нэмэгдэх гэнэ. Энэ талаар хэлсэн үгэндээ "Төвбанкны алдагдал бол Монголбанкны асуудал биш, макро тогтвортой байдлын асуудал. Макро тогтвортой байдал өвчтэй байвал улам л зардал нэмэгдэнэ" гэсэн юм. Тэгвэл Сангийн сайдын яриад буй макро эдийн засгийн тогтвортой байдал өнөөдөр Сангийн сайд Б.Жавхлангийн хэлсэн шиг "өвчилж"-ээ. Зүйрлэвэл, хүнээр бол архаг өвчин ужгирч хүндэрсээр эмчилгээ, эмнэлгийн зардал зэргээр санхүүгийн дарамт үүснэ. Үүнтэй адил, макро эдийн засаг тогтворгүй болж өвчний дохиог төлбөрийн тэнцлийн алдагдал, валютын нөөц, инфляцын халалтаар өгч эхлэв. Харин Монголбанк бодлогын хүүг хатууруулах байдлаар түр өвчин намдаах арга хэмжээг авч байгааг дэд Ерөнхийлөгч Г.Энхтайван ярианаас анзаарагдав. Тэрбээр "Мөнгөний бодлогын орон зай чангарснаар төлбөрийн тэнцлийн болзошгүй хямрал үүсэх эрсдлээс бүрэн сэргийлж чадахгүй" гэдгийг тодорхой хэлсэн юм. Хэдий төлбөрийн тэнцлийн алдагдлаас үүдэн богино хугацаанд ханш сулрах эрсдэл, төлбөрийн тэнцлийн хямралаас сэргийлж гуравдугаар сард мөнгөний бодлогыг чангаруулсан ч тайвшрах зүйл биш гэдэг нь харагдаж буй. Түүний хэлснээр 2024 оны эцсээр Монгол Улсын валютын нөөц 5.5 тэрбум ам.доллар байсан бол өнөөдөр 4.7 тэрбум ам.доллар болж буурсан нь төлбөрийн тэнцэл 800 сая ам.долларын алдагдалтай гарсан тул бодлогын хүү чангарах нөхцөл үүсжээ.

Өнөөдрийн байдлаар арилжааны банкууд бодлогын хүүг чангаруулсан ч зээлийн хүү нэмэгдээгүй болохыг ярьж байгаа ч дунджаар жилийн дундаж хүү 19.2-22.6 хувь, сарын 1.6-1.9 хувьтай байна. Харин бодлогын хүү нэмэгдсэнтэй холбоотой зээлийн хүүг нэмэгдүүлэх эсэхийг арилжааны банкууд хараахан хуралдаанаар шийдвэрлээгүй байгаа аж. Зарим банкны төлөөлөл болох Хаанбанк, Богд банк, Голомт банкаар ороход зээлийн хүүд өөрчлөлт ороогүй болохыг дурдсан. 2023 онд зээлийн жигнэсэн дундаж хүү 16.7 хувьтай байсан бол 2024 онд 17 хувьтай байв. Хэдий эдийн засгийн сэргэлтийг дагаж бодлогын хүүг Монголбанк гурван нэгжээр зөөлрүүлсэн ч иргэдийн халаасанд мэдрэгдэж амжилгүй эргээд хатуурсан нь нэгэнт тогтсон өндөр зээлийн хүү цаашилбал өсөхийг ч үгүйсгэхгүй бололтой. Өнөөдөр 2 нэгжээр чангарсан бодлогын хүү 12 хувьтай байгаа нь иргэдийн нуруун дах ачаа л улам хүндэрч байгаагийн дохио. Хэзээний л өрнөөс өрийн хооронд явж өрөөр аж амьдралаа зохицуулж ирсэн монголчуудын хувьд тэр дундаа хөлөө олж яваа бизнес эрхлэгчдийн хувд том дарамт болж байгаа юм. Иргэн Батаас бизнес эрхлэгч Болд хүртэл бүгд л их бага хэмжээгээр банканд өртэй. Гэвч авсан зээлээ хэд дахин нугалах мөнгийг зээлийн хүүнд төлж байгаа нь нууц биш. Монголчуудын нийтлэг төрх амьдрахын төлөө биш өр, хуримтлагдсан хүүний төлөө ажилладаг болоод удаж байна. Харин Монголбанк цаашид бодлогын хүүг бууруулах бодлого барих уу? гэдэг нь анхаарал татаж буй. Энэ асуудалд Монголбанкны зүгээс гадаад, дотоод эдийн засгийн орчинд гарах өөрчлөлт, инфляц, эдийн засгийн төлөв хэрхэн өөрчлөгдөхөөс хамаарч Мөнгөний бодлогын хороо бодлогын дараагийн алхмыг тухай бүр ав хэрэгжүүлнэ гэх байр суурийг илэрхийлж буй. Төвбанкны зүгээс "гадаад, дотоод эдийн засгийн орчинд гарах өөрчлөлт, инфляц, эдийн засгийн төлөв хэрхэн өөрчлөгдөхөөс хамаарч Мөнгөний бодлогын хороо бодлогын дараагийн алхмыг тухай бүр ав хэрэгжүүлнэ" гэж байв. Тэгвэл мега төслүүдийг хэрэгжүүлэх, 2027 онд Гашуунсухайт-Ганцмод боомтын төмөр замын бүтээн байгуулалтын нөлөөгөөр эдийн засаг сэргэх зэрэг нөлөөллийг авч үзвэл бодлогын хүү 2027 он хүртэл буурахгүй гэх таамаг бий. Харин төвбанкны зүгээс ийм асуудал байхгүй гэж байсан юм.

Монголбанк бодлогын хүүг хоёр нэгжээр нэмэгдүүлж өнөөдөр 12 хувьтай байна. Харамсалтай нь, бодлогын хүүг 2024 онд 3 нэгжээр бууруулсан нөлөө нь "мэдрэгдэж амжаагүй" байхад эргээд чангарч байгаа нь бодит байдал дээр зээлийн хүүгийн дарамт улам ихэсч, хүү нэмэгдэх улмаар зээл хумигдаж цаашилбал бизнесүүд хаалгаа барих эсвэл дөнгөн данган хөл дээрээ тогтохын тулд ажлын байраа цомхотгохоос өөр аргагүй болно.