Улсын Их Хурлын дарга Д.Амарбаясгалангийн урилгаар манай улсад албан ёсны айлчлал хийхээр Шинэ Зеланд улсын Парламентийн Төлөөлөгчдийн танхимын дарга, Ноён Жерард Браунли тэргүүтэй төлөөлөгчид хүрэлцэн ирсэн байгаа билээ. Шинэ Зеланд улс нь хүн амын хувьд 5.3 сая хүн амтай бөгөөд тамхидалтын түвшинг хамгийн амжилттай бууруулж байгаа улсуудын нэг юм.
Шинэ Зеланд улс дэлхийд хамгийн амбицтай “Smokefree 2025” зорилтыг дэвшүүлсэн орнуудын нэг бөгөөд 2025 он гэхэд тамхины хэрэглээг нийт хүн амын 5%-иас доош бууруулах зорилготой. Энэ зорилгод хүрэхийн тулд тэд зөвхөн хориг, татварын бодлогоос гадна тамхины хор хөнөөлийг бууруулах стратеги (Tobacco Harm Reduction, THR)-ийг өргөнөөр ашиглаж, цахилгаан тамхи болон бусад шатдаггүй бүтээгдэхүүнийг тамхи татдаг хүмүүст сонголт болгон санал болгосон нь онцгой туршлага болж байна.
Цахилгаан тамхины зохицуулалт ба хэрэглээний өсөлт
2017 оноос эхлэн Шинэ Зеланд улс цахилгаан тамхийг хуульчлан зөвшөөрч, тамхинаас гарах арга хэрэгсэл болгон нээлттэй хэрэглүүлж эхэлсэн. Эрүүл мэндийн яам болон төрийн бус байгууллагууд тамхинаас гарах зөвлөгөө өгөх үедээ уламжлалт никотин орлуулах бүтээгдэхүүн (наалт, бохь)-оос гадна цахилгаан тамхийг санал болгож, “95%-иар бага хортой” гэх нотолгоог (Public Health England судалгааг үндэслэн) олон нийтэд хүргэсэн.
Энэ бодлогын үр дүнд:
2011 онд Шинэ Зеландын насанд хүрэгчдийн 18% нь өдөр бүр тамхи татдаг байсан бол 2023 он гэхэд энэ тоо 8%-д хүрч огцом буурсан.
Ялангуяа Māori (үндсэн хүн ам) дундах тамхидалт өндөр байсан ч цахилгаан тамхины хэрэглээ түгээмэл болсноор тэдний дунд ч бууралт хурдтай явагдаж байна.
Шинэ Зеландын тамхины хэрэглээг бууруулахад цахилгаан тамхины үүрэг дараах байдлаар тодорхойлогдож байна:
- Тамхинаас гарах магадлалыг нэмэгдүүлсэн
- Судалгаагаар цахилгаан тамхи хэрэглэсэн хүмүүсийн тамхинаас бүрэн гарах магадлал уламжлалт никотин орлуулах хэрэгсэл хэрэглэснээс 2–3 дахин өндөр байжээ.
Эрүүл мэндийн байгууллагууд цахилгаан тамхийг зөвхөн хор хөнөөлийг бууруулах хэрэгсэл гэж тайлбарласан нь олон нийтэд хүлээн зөвшөөрөгдөхөд чухал нөлөө үзүүлэв.
Татварын тухайд утаат тамхинд өндөр татвар ногдуулж, цахилгаан тамхинд харьцангуй бага татвар тогтоосон нь хэрэглэгчдийг аюул багатай бүтээгдэхүүн рүү шилжихэд урамшуулсан явдал болжээ.
Шинэ Зеландын туршлагаас дараах гол сургамжуудыг олж харж болно:
- Хориглох бус, сонголт өгөх нь илүү үр дүнтэй. Тамхичдад илүү аюулгүй хувилбар санал болгох нь бодит үр дүн авчирсан.
- Нотолгоонд суурилсан бодлого хэрэгжүүлснээр олон нийтийн эргэлзээг бууруулж, цахилгаан тамхийг зөв ойлгоход тус болсон.
- Төвлөрсөн зорилго (“Smokefree 2025”) нь төр, иргэний нийгэм, эрүүл мэндийн салбарын хамтын ажиллагааг нэг чиглэлд төвлөрүүлэхэд түлхэц өгсөн.
Шинэ Зеланд улс цахилгаан тамхины тусламжтайгаар тамхидалтын түвшинг эрс бууруулсан дэлхийн цөөн орнуудын нэг болж чадсан. Тэдний туршлагаас харахад утаат тамхийг хориглох хатуу бодлогоос илүүтэйгээр тамхичдад эрүүл мэндийн хувьд аюул багатай сонголт санал болгох нь илүү амжилттай үр дүнд хүргэж болохыг харуулж байна.
