Нийслэлийн Онцгой байдлын газар /НОБГ/-ын Гамшгаас урьдчилан сэргийлэх хэлтсийн дарга, хурандаа Г.Нэргүйгээс цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.

-Сүүлийн жилүүдэд нийслэлд газар хөдлөлтийн идэвхжилт нэмэгдэх болсон. Нөхцөл байдал ямар байна вэ?

-Улаанбаатар хот газар хөдлөлтийн идэвхтэй бүсэд оршдог. Газар хөдлөлтийн идэвхжилт сүүлийн жилүүдэд буурахгүй байгаа. Улаанбаатар хот орчимд 2005 он хүртэл жилд дунджаар 200 гаруй газар хөдлөлт бүртгэгддэг байсан бол 2012 онд дөрөв дахин, 2013 онд 10 дахин олон бүртгэгдсэн. 2021 оны эхний хагас жилийн байдлаар 665 газар хөдлөлт бүртгэгдсэн нь хот орчмын газар хөдлөлтийн идэвхжилт буурахгүй байгааг харуулж байна. Улаанбаатар хотод газар хөдлөлтийн гамшгаас амжиж анхааруулах системийн дуут дохио бүхий 60 цамхаг байдаг. Бид 15 цамхагийг нэмж байгуулах гэж байна. Газар хөдлөлтийн гамшгийг цаг минут, он, сар, өдрөөр нь урьдчилан хэмжих техник хэрэгсэл шинжлэх ухаанд одоогоор гараагүй байгаа. Одон орон судлал хөгжиж байгаа учир тодорхой хэмжээний мэдээллийг урьдчилж тооцоолох, уламжлалт арга буюу ан амьтад мэдэрдэг гэсэн мэдээлэл бий. Гэхдээ мэрэгч амьтан, могой, мэлхий үзэгдэх нь газар хөдлөх дохио гэдэг нь батлагдсан шинжлэх ухаан биш. Тиймээс иргэд шинжлэх ухааны үндэслэлтэй мэдээлэлд итгэж, худал мэдээлэлд автахгүй байх хэрэгтэй.

-НОБГ-т сүүлийн үед ямар төрлийн дуудлага их ирж байна вэ?

-Нийслэлийн хэмжээнд наймдугаар сарын 20-ны байдлаар нийт 1110 орчим дуудлага бүртгэгдсэн. Дуудлагын дийлэнхийг объектын гал түймрийн дуудлага эзэлж байна. Үлдсэн хувийг голын усны осол, зам тээврийн осол, өндрөөс унах, ууланд төөрөх зэрэг аврах ажиллагааны дуудлага бүртгэгдэж байна. Нийт дуудлагыг өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад объектын гал түймрийн дуудлага 24 хувиар, аврах ажиллагааны дуудлага 13 хувиар, нийт дуудлага 24.3 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байгаа юм. Энэ нь олон талын шалтгаантай.

Хаврын хуурайшилтын улиралд ой хээрийн түймэр гарах эрсдэлийг бууруулах зорилгоор Нийслэлийн Цагдаагийн удирдах газар, Тээврийн цагдаагийн алба, Нийслэлийн Байгаль орчны газар хамтран нийслэлийн ойр орчмын уул модны эрсдэл бүхий газруудад хөдөлгөөнт эргүүл ажиллуулсны үр дүнд энэ хавар ой хээрийн түймэр гараагүй. Харин ногоон бүс, зуслангийн чиглэлд шар өвсний дуудлага их байлаа. Мэргэжлийн байгууллагуудын хамтарсан хөдөлгөөнт эргүүлүүд, НОБГ-ын бэлтгэл бүлгүүд дуудлага бүрт шуурхай ажиллаж, цаг алдалгүй унтрааж ажилласны үр дүнд ой хээрийн түймрийн эрсдэл, хохирол бага байсан. Бид “Ковид-19” цар тахлын үед давхар гамшгийн нөхцөл байдал үүсгэхгүйг хичээж, үйл ажиллагааны гол зорилгоо болгон ажиллаж байна. Өнгөрсөн оны мөн үетэй харьцуулахад гал түймрийн хохирол 1.7 тэрбум төгрөг буюу 46.8 хувиар буурсан үзүүлэлттэй байгаа юм. Энэ нь цар тахлын үед хөл хорио тогтоосон, иргэдийн хяналт сайжирсан, мөн цаг агаарын нөхцөл байдалтай холбоотой. Гал түймэрт өртөж болзошгүй 591 хүний амийг аварч, 46.6 тэрбум төгрөгийн өмч хөрөнгийг авран хамгаалсан. Харин гал түймрийн улмаас 20 хүн амиа алдаж, эрүүл мэндээрээ хохирсон харамсалтай мэдээ байна.

-Үерийн аманд буусан айлуудыг нүүлгэх ажлыг хэрхэн хийж байна вэ?

-Нийслэлийн хэмжээнд 5000 орчим айл, өрх үерийн эрсдэлтэй бүсэд байрладаг. Ялангуяа Туул, Улиастай, Сэлбэ гол дагуу үерийн маш эрсдэлтэй бүсэд буусан айлууд бий. Эдгээр өрхөд нүүх шаардлагатай байгаа талаар мэдэгдэл, заавар, зөвлөмж хүргэдэг. Мөн Нийслэлийн Газар зохион байгуулалтын алба, Цагдаагийн байгууллагаас албадан нүүлгэх ажиллагаа хэрэгжүүлдэг боловч иргэд маань энэ асуудалд туйлын хангалтгүй ханддаг. Бидэнд үүнээс өөр амьдрах газар байхгүй гэсэн хандлагатай байдаг. Энэ жилийн хувьд зарим дүүргүүд суурьшлын бүс гаргаж байна. Тухайлбал, Сонгинохайрхан дүүрэгт 22-ын товчоо орчимд суурьшлын бүс шинээр гаргаж, эрсдэлтэй газарт байгаа айлуудыг тухайн газар руу нүүх боломжийг олгож байгаа. Гэвч иргэд жилийн жилд эрсдэлтэй байдал үүсгэсээр байгаа учир үүнийг зохицуулах ямар нэгэн арга хэмжээ авах хэрэгтэйг мэргэжлийн байгууллагууд зөвлөдөг. Эрсдэлтэй газраас нүүхгүй байснаар үерт автаж, эд хөрөнгөөрөө хохирдог. Энэ бол зөрчил юм. Тиймээс иргэдийг анхнаасаа эрсдэлгүй, зөвшөөрөгдсөн газар буухыг анхааруулж байна.

-Хичээл сургууль эхэлж байгаа энэ үед эцэг эхчүүдэд ямар зөвлөмж өгөх вэ?

-Эцэг эхчүүд зарим тохиолдолд хүүхдээ хичээл, сургуульд нь хараа хяналтгүй явуулдаг учир зам тээврийн осол, цахилгааны утас, кабелийн эрсдэл зэрэг ахуйн осолд өртөх нь их байдаг. Тиймээс бага насны хүүхдэд тавих хараа хяналтаа сайжруулах хэрэгтэй байгааг нийслэлчүүддээ анхааруулж хэлье. Нөгөөтээгүүр цар тахлын эрсдэл буураагүй байгааг нийслэлчүүд маань мэднэ. Тиймээс хүүхдүүдээ болон өөрсдийгөө халдвараас хамгаалах, амны хаалтаа зүүх, зай барих дэглэмийг мөрдөх шаардлагатай. Улирлын чанартай мал амьтны гоц халдварт өвчний тархалт ихэсдэг. Ялангуяа тарваган тахал, хүн амьтны гоц халдварт өвчний эрсдэлтэй улирал. БОАЖ-ын сайдын тушаалаар гурван жилийн хугацаанд тарвага агнахыг хориглосон байгаа. Тарвага тээвэрлэх, худалдах, худалдан авахыг хориглосон учир энэ чиглэлээр нийслэлийн бүх шалган нэвтрүүлэх товчоонд мэргэжлийн байгууллагууд ажиллаж байна. Улсын хэмжээнд долоон аймгийн 137 суманд тарваган тахлын голомт бүртгэгдсэн. Тиймээс нийслэлд тарвага тээвэрлэгдэн орж ирж өвчин тарахаас урьдчилан сэргийлэх, иргэдийн эрүүл мэндийг хамгаалах зорилгоор журам хэрэгжиж байгаа учир энэ төрлийн түүхий эд, материалыг зөөвөрлөн, тээвэрлэхгүй байхыг хүсье. Хэрэв энэ төрлийн зөрчил гаргавал иргэнийг 300 мянга, аж ахуйн нэгжийг гурван сая төгрөгөөр торгох, мөн байгаль экологид учруулсан хохирлыг нөхөн төлүүлэх хуультай.