Одоогоос арван жилийн өмнөх гуравдугаар сарын 11-нд Японд урьд өмнө бүртгэгдээгүй хамгийн хүчтэй газар хөдлөлт болжээ. Дунджаар 9.0 баллын газар хөдлөлт маш хүчтэй байсан тул дэлхий тэнхлэгээсээ холдсон байна. Улмаар Хонсюгийн гол арлыг хамарсан цунами үүсэж, 18000 гаруй хүн амиа алдаж, ихэнх хотууд газрын зургаас арчигдсан юм.

Фукушимагийн атомын цахилгаан станц аварга том давалгаанд цохигдож, реакторууд үерт автаж томоохон гамшиг тохиожээ. Эрх баригчид цацраг идэвхт бодис тархаж эхлэхэд 150,000 гаруй хүнийг нүүлгэн шилжүүлэхийг шаардаж, аюулгүйн бүс байгуулсан гэнэ. Арван жилийн дараа ч  энэ бүс хэвээр үлдэж, олон оршин суугчид эргэж ирээгүй байна. Японд олон наяд иенийн өртөг зарцуулсан уг ажлыг дуусгахад 40 хүртэл жил шаардлагатай гэж эрх баригчид үзэж байна.

“Фукушима Дайчи АЦС” нь Фукушима мужийн Окума хотод байдаг. Энэ нь тус улсын зүүн эрэгт, нийслэл Токио хотоос зүүн хойд зүгт 220 км зайд байрладаг аж. 2011 оны гуравдугаар сарын 11-ний өдөр орон нутгийн цагаар 14:46 цагт газар хөдлөлт станцаас хойд зүгт 97 км зайтай Сендай хотоос зүүн тийш мэдрэгдэж эхэлжээ.

Цунами далайн эрэгт дөхөхөөс өмнө буюу оршин суугчдад ердөө 10 минутын өмнө анхааруулга өгч байжээ.

ФУКУШИМАД ЮУ БОЛСОН БЭ?

Цөмийн станцын системүүд газар хөдлөлтийг илрүүлж, цөмийн реакторуудыг автоматаар унтраажээ. Яаралтай дизель генераторууд урвал зогссон ч халуун хэвээр байгаа тул хөргөлтийн шингэнийг шахаж байхаар асаалттай ажилласан байна.

Удалгүй цунами хотыг хамж, ус нь далайн хамгаалалтын ханыг нураан, үйлдвэр үерт автаж, онцгой байдлын генераторуудыг цохив. Ажилчид эрчим хүчээ сэргээхээр яарч байсан боловч гурван реактор хэт халж, судсыг хэсэгчлэн хайлуулсан нь “цөмийн хайлалт” гэж нэрлэгддэг зүйлийг эхлүүлсэн байв.

Тус үйлдвэр нь олон тооны химийн дэлбэрэлтэд өртөж, барилгуудыг ноцтой гэмтээсэн юм. Цацраг идэвхт бодис агаар мандал, Номхон далайд нэвчиж эхэлсэн тул хүмүүсийг нүүлгэн шилжүүлэх, гадуурх бүс барих ажил улам өргөжиж байлаа.

ХЭДЭН ХҮН ХОХИРСОН БЭ?

Цөмийн гамшгийн үеэр шууд үхэл болоогүй. Дэлбэрэлтээс дор хаяж 16 ажилчин гэмтэж бэртсэн бол реакторуудыг хөргөх, станцыг тогтворжуулахаар ажиллаж байхдаа олон хүн цацраг идэвхт туяанд хордсон байна. Гурван хүн өндөр түвшинд хордсоны дараа эмнэлэгт хүргэгдсэн гэсэн мэдээлэл бий.

Японы эрдэмтэд станцын ойролцоо байрлах бүс нутгаас гадна цацрагийн эрсдэл харьцангуй бага хэвээр байна гэж үзжээ.

Энэ оны гуравдугаар сарын 9-нд буюу үйл явдлын 10 жилийн ойн өмнөхөн НҮБ-ын тайланд гамшгийн цацрагтай шууд холбоотой Фукушимагийн оршин суугчдын дунд "эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөгүй" гэсэн тэмдэглэгээ хийжээ.

ХЭН БУРУУТАЙ БАЙСАН БЭ?

Шүүмжлэгчид уг арга хэмжээнд бэлтгэгдээгүй, мөн станцын оператор Токио Цахилгаан эрчим хүч болон засгийн газрын аль алиных нь хийсэн хариу үйлдлийг буруутгаж байв. Японы парламентаас байгуулсан бие даасан мөрдөн байцаалтын явцад Фүкүшима бол “хүний ​​гараар хийсэн гамшиг” гэж дүгнэж, эрчим хүчний компани аюулгүй байдлын шаардлагыг хангаагүй эсвэл ийм арга хэмжээ зохион байгуулах төлөвлөгөө гаргаагүйд буруутгаж байгаа юм.  Харин 2019 онд Японы шүүх гамшгаас гарсан цорын ганц эрүүгийн хэрэгт холбогдсон Тепко компанийн гурван захирлыг хайхрамжгүй байдлаас нь чөлөөлжээ.

Цөмийн хаягдал, түлшний саваа, одоо хүртэл хадгалагдаж байгаа нэг сая гаруй тонн цацраг идэвхт усыг аюулгүйгээр зайлуулахын тулд ойрын 30-40 жилийн хугацаанд хэдэн арван мянган ажилчин шаардлагатай болох юм.

Эх сурвалж: BBC