Хаврын улс төр "халуунаа" барьж чадах эсэх нь эргэлзээтэй болж эхэллээ. "Сахал" гэх Д.Эрдэнэбилэг тэргүүтэй нөхдүүдийн Хөгжлийн банкыг "тоносон" асуудлын дуулиан дуусаагүй байхад Ерөнхий сайд дараагийн асуудлын "галыг өрдлөө". Өчигдөр тэрбээр, Хөгжлийн банкны асуудал тун удахгүй шийдэгдэнэ. Үүний араас "Эрдэнэс Монгол"-той холбоотой дараагийн төрийн мөнгийг дунд нь шамшигдуулсан томоохон дээрмийг "тайзан" дээр гаргаж үзүүлнэ" гэдгээ зарлав.

Сүүлийн 20 жилийн хугацаанд урагшаа нүүрс зарахдаа тонн тутамд нь 60-70 орчим ам.долларыг завшиж байсан. Богинын гэх мөнгө угаах ажиллагааг далдаас удирдаж байсан улс төрийн бүлэглэлийг илрүүлэхээр Хууль зүй дотоод хэргийн сайд Х.Нямбаатараар ахлуулсан ажлын хэсэг ЗГ дээр байгуулагджээ. Ер нь бол "хүрээний бузрыг ухвал далай" гэгчээр Эрдэнэс Монгол тэргүүтэй нүүрсний төрийн өмчит компаниудтай холбоотой асуудал хэдэн зуу. Харин үүнээс аль өнцөг, ямар асуудлыг нь барьж, хэн рүү чиглүүлж "балбах" вэ гэдэг л сонин. Ямартаа ч Ерөнхий сайд ирэх зун, намраас нам дамнасан "нүүрсчидтэй" холбоотой асуудлыг хөндөх бололтой.

Өчигдрийн Ерөнхий сайдын байр суурь буух эзэн, буцах хаягтай байсан гэдгийг хэлсэн үг бүр нь баталж харуулна. Өөрөөр хэлбэл, нүүрс тээврээр амь амьжиргаагаа залгуулж буй шалаанзчин гишүүд, тэдний "толгойлдог" улс төрийн лидерүүдийн асуудал шууд хөндөгдөнө. Нам нам дамнасан иймэрхүү төрлийн "нүүрсний ченжүүд" хог Монгол төрөөр бараг л хог нэгээрээ байгаа. Ерөнхий сайд ч өчигдөр нүүрс тээвэрлэдэг автомашинтай гишүүдийн бодит кейс нь А.Адъяасүрэн гишүүн хэмээн сүрхий жишээ татав. Мөн "Татвар төлдөггүй, төмөр замыг бариулдаггүй далд эдийн засаг Гашуунсухайтын төмөр замыг 12 жил гацаасан. Яагаад гэвэл тэдэнд маш их ашигтай байсан юм билээ. Үүний цаана нь манай нөлөө бүхий маш том лидерүүд гарч ирнэ" гэв. Мөн Ерөнхий сайд Жаппан тауны ойролцоох газрын улс төрийн эрх мэдэлтнүүд "дээрэмдэж" авсан талаарх асуудлыг хөндөв. Энэ бас л Х.Баттулгын ойрын хүн болох "буурал" А.Гансүхтэй холбогддог талаар хэвлэлийнхэн онцолж байв.

Товчхондоо, Хөгжлийн банкны хулгай, луйврыг дуусгаад Ерөнхийлөгч асан Х.Баттулгын төмөр замтай, нүүрстэй холбоотой асуудлыг шалгаж эхлэхээр болжээ гэж ойлгоход болно. Төмөр замаар танк орж ирнэ гэж XXI зууны "хөдөө" бодолтой монголчуудийн тархийг угааж төмөр замыг өнөөдрийг хүртэл гацаасан хүн бол Х.Баттулга. Үүнтэй зэрэгцээд төмөр замын бодлогыг улс төрд "унтуулсан" хүмүүс нь нүүрс тээврийн шалаанзтай улстөрчид. Үүнээс үүдэж бид асар их хэмжээний эдийн засгийн хохирол амслаа. Биднийг балайрч байхад Оросууд манайхыг тойруулаад Амур мөрөн дээгүүр хэдэн зуун км төмөр замыг татаад Хятадтай холбочихсон. Бүр өргөн, нарийн хос царигтайгаар тавьчихсан. Нөгөө талд нь экспортын гол гарц Хятадын тал нүүрсний хэрэглээнээс үе шаттайгаар татгалзахаа зарлаад эхэлсэн. Ерөнхийдөө бидний нүүрсээ зардаг хөг тун удахгүй өндөрлөх гэж байна.

"Борооны дараа цув нөмөрнө" гэгчээр Х.Баттулга Ерөнхийлөгч байхдаа Тавантолгой Зүүнбаян чиглэлийн мухар төмөр замыг муйхарласаар байгаад цэргүүдээр бариулж, хөрөнгийг нь Эрдэнэс Тавантолгойгоос гаруулав. Ерөнхий сайдын яриад байгаа ухах ёстой асуудлын дунд сая барьсан уг төмөр замын санхүүжилт, зарцуулалттай холбоотой асуудлууд ч орж ирэх нь ойлгомжтой. Ерөнхийдөө Х.Баттулга гэгч эрхэмтэй холбоотой нүүрс, төмөр замтай холбоотой дэлхийд байхгүй тэнэглэл энэ хүрээнд л эргэлдэнэ. Ерөнхий сайдын хэлээд байгаа шалгах ажил ч энэ хүрээнд эргэлдэнэ. З.Энхболд, А.Адъяасүрэн тэргүүтэй нөхдүүдийн тойрон хүрээлэгчдийнх нь тойрогт үргэлжилнэ гэсэн үг.

Харин нөгөө талд нь Ерөнхий сайд өнгөрсөн хугацаанд ил, ойлгомжтой явж ирсэн уг асуудлыг яагаад гэнэт өнөөдөр хөндөх болов гэдэг сонин. Магадгүй экс Ерөнхийлөгч одоо ямар нэгэн улс төрийн хорогдох "цайз"-гүй болсон дээр нь асуудлыг мухарлах гэж байж болох юм. Угаас намынх нь улс төрчид экс "зөвлөх"-ийг нь өдөр шөнөгүй балбаж, Ерөнхий сайдыг шахаанд оруулж буй.

Эдгээрээс гадна Ардчилсан намын даргыг авах "ажиллагаа" нь барианд орохын өмнө нь Ардын намынхан нурсанд Х.Баттулгын талынхан ихээхэн бухимдаж буй. Дээд шүүхийн шийдвэрээр С.Эрдэнийн талд эрх мэдэл бүхэлдээ очсон. Ямар сайндаа л Ц.Туваан, А.Адъяасүрэнгээс бусад нь Х.Баттулгаас дөлж байх вэ дээ. Тиймээс үүнд нь хорсон Х.Баттулгын талынхан ирэх өдрүүдэд Засгийн газрын эсрэг "акц" зохион байгуулахаар төлөвлөсөн талаар эх сурвалжууд мэдээлж буй. Үүний эхлэл болгож олон жил унтуулсан МоАХ-ын хуучин гишүүдийг хот руу цуглуулж буй гэдгийг С.Эрдэнэ өчигдөр мэдэгдсэн. Өнгөрсөн өдрүүдэд болсон жагсаал цуглааны гол дүрээр Х.Баттулгын "хүмүүс" ил тод гарч ирсэн. Мөн Засгийн газар руу Ч.Хүрэлбаатар "халдах" гэж байна гэх "хар муур"-ыг ч гэсэн гүйлгэж эхлээд байна.

Тиймээс Ерөнхий сайдын өчигдөр өгсөн "сануулга", хүчгүй болсон Х.Баттулгатай хууль ярихын сацуу, засаг төрийг нь бужигнуулах үйлдлийг шат дараатай авахаас нь урьтаж "тарьж" буй вакцин бололтой. Үүнийхээ өмнөтгөл болгож өнгөрсөн шөнө Тагнуулаас өмгөөлөгч Б.Баасанцогтыг саатуулав бололтой. "Лифтэнд оцгонодог" гэх нэрээрээ алдаршсан өмгөөлөгч Б.Баасанцогтын хувьд шүүгч, прокуроруудтай хэрэг наймаалцдаг, үүнд нь Х.Баттулгыг Ерөнхийлөгч байхад нь ҮАБЗ-ийн даргаар ажиллаж байсан "буурал" А.Гансүх очиж холбогддог. Ер нь бол экс Ерөнхийлөгчийн асуудлыг ухвал далай, далай.

Төрсөн ахынхаа зорилго нэгтэй, халаас нэгтэй, үйл ажиллагаа нэгтэй явж ирсэн хуурай ахыг дараагийн "бай"-гаараа сонгосон Л.Оюун-Эрдэнэ Ерөнхий сайд аль хүртэл зуурах юм бол доо. Харж л байя.

Г.Лхагвадорж